Was Verkade asociaal of niet?

‘De dam? Is er ook een dam in Zaandam?’ Verbazing is een mooi begin voor een gesprek. De dagen voor Hemelvaart waren de tweedeklas leerlingen op bezoek in het Zaans Museum. Leren over de geschiedenis van de eigen streek en genieten van een andere leeromgeving.

Wat gebeurde er in de molens die je vanuit leslokaal op de Zaanse Schans kunt zien? Voor velen is dat een vraag zonder antwoord. Op de afdeling ‘De Zaanstreek maakt’ vonden ze de vereiste kennis. Zagen, malen en kloppen vond plaats in houtzaagmolens en pel-, papier- en oliemolens. De snuifmolen moest even worden toegelicht. Hier ging het niet om pretpoeder, maar om tabak met een geurtje waarmee je, je neus prettig kon verwennen.  

Leren kijken naar schilderijen. Wat is er allemaal te zien en in welke tijd past het? Het herkennen van bezittingen van de armen en van de rijke Zaankanters. En vervolgens tot de conclusie komen dat de laatste groep de meeste sporen heeft nagelaten. Bij een schilderij waar èn een vrouw door de lucht vliegt, èn een man onder de hoorns van een stier vastzit èn in de weide een baby ligt, proberen we het verhaal erachter te weten te komen. Dit is het voorval waar de Bullekerk in Zaandam naar vernoemd is en dat op het plein voor de deur letterlijk in brons is verbeeld.

In 1647 werd een boer aangevallen door een stier. Zijn hoogzwangere vrouw, die hem te hulp schoot, werd ook op de hoorns genomen en haar kind werd onbedoeld geboren. De baby leefde nog negen maanden, de ouders lieten ter plekke het leven. Maar waar is de Bullekerk? En wie is tsaar Pieter. Nee, Peter, die als standbeeld op de Dam staat. Er valt nog heel veel te ontdekken voor de generatie navigatie. 

Bij het Verkadepaviljoen vergapen ze zich aan de machines. Er zijn spelletjes en ze ontdekken dat de firma veel meer deed dan koekjes bakken. De familie Verkade wist hun klanten aan zich te binden met de beroemde plaatjesalbums en hun personeel door goede arbeidsomstandigheden. Er was een crèche voor jonge moeders, want er werkten veel jonge vrouwen, en er waren scholings- en ontspanningsmogelijkheden in de vorm van een muziek- en voetbalvereniging. Verkade was een sociale werkgever. ‘Mogen we ook een koekje proeven?’ Jawel, dat hoort ook bij leren en ontdekken.

Arjen van Ginkel
docent geschiedenis